آشیانه پرندگان
آشیانه در محل ها و روش های متفاوت توسط پرندگان ساخته می شود. پرندگان دریایی و برخی ماکیان برروی زمین آشیانه می سازند. پرندگان دریایی مانند فولمار روی صخره های کنار ساحل اندکی شاخ و برگ جمع آوری میکنند و روی آن تخمگذاری مینمایند. بعضی دیگر مثل فلامینگو و پلیکان برروی زمین برآمدگی کاسه مانند از گل و لای می سازند و در آن تخم می گذارند. گنجشک سانان آشیانه های خود را در محل های گوناگون از روی درختان گرفته تا شکاف سنگ ها یا سقف ساختمان ها می سازند و برای پوشش درون آن از مواد نرم و نیز پر استفاده می کنند. سار، گنجشک و کلاغ به صورت مذکور لانه می سازند. گونه هایی از پرندگان دریایی مانند باکلان ها، حواصیل ها و غیره نیز برروی درختان آشیانه می سازند. پرندگان بسیار دیگری مانند چرخ ریسک دم دراز یا برخی سک ها آشیانه خود را به شکل گنبد درست می کنند و در کنار آن سوراخی برای ورود و خروج تعبیه می کنند. بعضی دیگر مانند مرغان بافنده، از الیاف گیاهی با مهارت بسیاری آشیانه ای بیضوی یا کروی می بافند به طوری که دیواره آشیانه مانند تار و پود پارچه بافته شده دیده می شود. تعداد زیادی از پرستوها و بادخورک ها آشیانه هایی از گل برروی صخره ها یا تیرهای چوبی سقف منازل می سازند.
پرندگانی مانند برخی از چکچک ها و مرغان طوفان در داخل سوراخ های طبیعی موجود در زمین آشیانه می سازند، برخی دیگر مانند ماهی خورک ها و یا زنبورخورها از حفره های دیوار ساحلی رودخانه ها استفاده می کنند و تعدادی دیگر مانند دارکوب در سوراخ تنه درختان آشیانه می سازند انواع دیگری از پرندگان ماکیان وش و برخی دیگر که معمولاً به خانواده بوقلمون ها تعلق دارند برروی زمین گودالی حفر می کنند و در آن تخم می گذارند. بعد از تخمگذاری مقداری شاخ و برگ تازه برروی آن ریخته و روی آن را با خاک می پوشانند تا حرارت ناشی از تبخیر شاخ و برگ عمل جوجه کشی را انجام دهد. پس از خروج جوجه ها از تخم، خاک را کنار می زنند تا جوجه ها را از داخل گودال خارج کنند. در این عمل نرها وظیفه دارند درجه حرارت آشیانه را کنترل کنند تا هروقت حرارت کم شد با اضافه کردن مقدار بیشتری شاخ و برگ و افزایش تبخیر، حرارت بیشتری ایجاد شود. اگر حرارت از حد معمول تجاوز کند با نوک خود سوراخی جهت تهویه در پوشش روی تخم ها ایجاد می کنند. در این میان بعضی از پرندگان هستند که آشیانه ای درست نمی کنند و از این لحاظ انگل پرندگان دیگر محسوب می شوند. این پرندگان مانند کوکوها در آشیانه پرندگان دیگر تخم می گذارند و خود هیچ مسئولیتی در قبال تخم و جوجه برعهده نمی گیرد. نکته جالب اینجاست که کوکوها تخم خود را در آشیانه پرندگان بسیار کوچک تر از خود می گذارند و زمانی که جوجه از تخم بیرون می آید از نظر جثه بزرگ تر از پرنده بالغ میزبان خود است که نقش مادر آن را بازی می کند. اگرچه در برخی از گونه ها جنس نر در ساختن آشیانه به ماده کمک می کند ولی معمولاً آشیانه به وسیله ماده ها ساخته می شود. تنها در معدودی از پرندگان، نرها به تنهایی آشیانه را می سازند.
